Κάλεσμα για άρθρα – Πορνο-γραφές και πορνο-τακτικές: επιθυμία, συναισθαντικότητα και αναπαράσταση στην πορνογραφία |
Oι εγγραφές της πορνογραφίας στην αναπαράσταση έχουν προβληματοποιήσει τη φεμινιστική γραφή που ήδη από τη δεκαετία του 1970 έχει κριτικά απευθυνθεί απέναντι σε ζητήματα αναπαράστασης του γυναικείου σώματος. Η πιο καθιερωμένη κριτική απέναντι στο πορνό αφορά στην παρουσίασή του ως ετεροσεξιστικό είδος, η εμπορευματοποίηση του οποίου εξυπηρετεί την αντρική λιβιδική απόλαυση, κατοχυρώνοντας στερεοτυπικά την έννοια της επιθυμίας τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες στη βάση πατριαρχικών, έμφυλων και σεξουαλικά επιβεβλημένων κανόνων. Αργότερα, η σημασιολογική χρήση του όρου στράφηκε ως κριτικός στοχασμός απέναντι στην καταστευή της ετερότητας, ως μία κριτική ματιά απέναντι στην κατηγορία του Άλλου. Αυτή τη φορά, η φυλή, η θρησκεία και η τάξη ήρθαν στο προσκήνιο. Από τη Rosi Braidotti [m.s.], που ονοματίζει πορνογραφικό το ντοκυμαντέρ ‘Fitna’ εξαιτίας της ρατσιστικής και ισλαμοφοβικής του αναπαράστασης, μέχρι εκείνων που έχουν ονοματίσει και αναλύσει ως πορνογραφική την πρακτική, αναπαραγωγή και τηλε-θέαση βασανισμού σε στρατόπεδα συγκέντρωσης με ιδιαίτερη αναφορά στο Abu-Ghraib (βλ. Mc Clintock 2009). Κατά αυτόν τον τρόπο, η πορνογραφία χρησιμοποιείται ως μια ʺέννοια-μεταφοράʺ που εμφανίζεται να στοιχειώνει την αυτονομία (τους νόμους του εαυτού) μέσα από την απειλητική ετερόνομη (νόμοι του Άλλου) συναισθαντικότητα (βλ. Nancy 2007). Αναλόγως, σε συζητήσεις σχετικά με την καταναγκαστική σεξουαλική εργασία, η ηδονοβλεπτική ματιά του ανθρωπισμού (ανα)παράγει τους Άλλους του, είτε μέσω της σεξουαλικοποίησης του σώματος, είτε μέσω της αποσεξουαλικοποίησης του υποκειμένου.
Από την άλλη πλευρά, πολλά νεοεμφανιζόμενα έργα τέχνης, ντοκιμαντέρ και πορνογραφικές παραγωγές, επιχειρούν να απ-εγγράψουν από το πορνό τις αρχικές κανονιστικές και ετεροσεξιστικές ποιότητές του και να επαν-εγγράψουν μία φεμινιστική ή queer οπτική της ευχαρίστησης και της επιθυμίας, μέσω μίας ‘γυναικείας jouissance’, προκαλώντας και οθώντας περαιτέρω τα όρια της αναπαράστασης. Εξαιτίας αυτών των ‘τακτικών’ ( de Certeau 1984), το πορνό δεν εμφανίζεται απλά ως μία ‘έννοια-μεταφορά’ αλλά διαμορφώνεται μέσα από μια ριζοσπαστικά μετωνυμική προσέγγιση που επιδιώκει να υπερβεί τις νόρμες, να εξερευνήσει τις επιθυμίες και να ανοιχτεί στην συναισθαντικότητα. Εδώ οι τακτικές γίνονται πιο απτές, τίθενται υπο τέλεση.
Ωστόσο, η ίδια η διαδικασία της τέλεσης, αν και ενέχει την υπόσχεση της ανα-παραγωγής με διαφορά, όπως ακριβώς εγγράφεται στην ‘πολιτική της επιτελεστικότητας’, δεν κατοχυρώνεται πάντα απέναντι σε μία πιθανή αποτυχία (Butler 1997). Προτείνουμε να σκεφτούμε την πορνογραφία ως εφαρμογή, ανατροπή, αναπαραγωγή και επιτέλεση μέσω της ‘πολιτική της αναπαράστασης’ και ταυτόχρονα από την πλευρά του συναισθαντισμού και της λίμπιντου. Χωρίς να συμπράττουμε με την ευφορική δυναμική της πορνογραφίας που την παρουσιάζει ως απαραίτητα ανατρεπτικής, ανοίγουμε τις πιθανότητες επανεγγραφής της (σε κειμενικές, συγκείμενες και διακειμενικές μορφές) μέσω διαφορετικών γραφών και τακτικών/απτών εγγραφών.
Από την μία πλευρά καλούμε τους συμμετέχοντες να σκεφτούν πάνω στους ορισμούς και στις πρακτικές της πορνογραφίας ως είδος που υιοθετεί συγκεκριμένους κώδικες και κανόνες, ανεξάρτητα από το αν αφορά σεξουαλικές πρακτικές ή άλλες υποκείμενες αναπαραστάσεις. Μπορεί ο όρος ʺπορνογραφίαʺ να χρησιμοποιηθεί απροβλημάτιστα, χωρίς να θέσει σε προβληματισμό τους όρους της αρχικής εγγραφής του ως μια κανονιστική αντίληψη της αναπαράστασης των (ενσώματων και διυποκειμενικών) επιθυμιών; Πόσο εύκολο είναι να επαναδιεκδικηθεί ως όρος; Τι συνεπάγεται αυτό; Σε ποιο βαθμό οι ρητορικές (discursive) μορφές επιτυγχάνουν στη διαμόρφωση υποκειμενικοτήτων και πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τις αποτυχίες και τις υπερβάσεις τους; Τι υποκρύπτει η πορνογραφική αναπαράσταση;
Ερχόμαστε λοιπόν στη δεύτερη πτυχή της πορνογραφίας ως εμπειρίας, συναισθαντικότητας, λίμπιντου και διυποκειμενικότητας. Πώς διαπλέκεται το συναισθαντικό με το συμβολικό; Πού έγκειται, εφόσον υφίσταται, η δυνατότητα της πορνογραφικής εμπειρίας/αναπαράστασης να ανατρέψει τους υφιστάμενους μηχανισμούς υποκειμενοποίησης; Και στη βάση ποιών μορφών οικονομικής και (βιο)πολιτικής παραγωγής η συναισθαντικότητα και η αναπαράσταση διατέμονονται;
Απευθύνουμε κάλεσμα για συμμετοχή σε ακαδημαϊκούς, καλλιτέχνες και ακτιβιστές (σε οποιονδήποτε συνδυασμό). Τα άρθρα (στα αγγλικά, ελληνικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά) δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 1.500-2.000 λέξεις.
Παρακαλούμε να υποβληθούν σε οποιαδήποτε ηλεκτρονική μορφή στη διεύθυνση:
e-mail: guesteditors@republic.gr
Προθεσμία υποβολής άρθρων: 30 Οκτωβρίου 2011
Επιμέλεια αφιερώματος: Ειρήνη Αβραμοπούλου και Irene Peano
Αναφορές
- Braidotti, Rosi (m.s.) ‘Fitna, or: The Pornography of Representation.’
- Butler, J. 1997 Excitable Speech: A Politics of the Performative. New York: Routledge.
- de Certeau, Michel 1984 The Practice of Everyday Life, trans. Steven Rendall, Berkeley: University of California Press.
- McClintock, Anne 2009 ‘Paranoid Empire: Specters from Guantánamo and Abu Ghraib.’ Small Axe 28(1): 50-74.
- Nancy, Jean-Luc 2007 ‘Church, State, Resistance.’ Journal of Law and Society 34(1): 3-13.
Αφιέρωμα: κάλεσμα
Ετικέτες: πορνογραφία , σεξουαλικότητα