ετικέτες


blogging claudia aradau creative commons facebook geert lovink michel bauwens olpc p2p trafficking Venanzio Arquilla web2.0 wikileaks wikipedia Γαλλία ΕΕ ΕΚΦ ΗΠΑ Λατινική Αμερική Μεγάλη Βρετανία ΟΗΕ ΠΚΦ Τουρκία ακτιβισμός ανθρωπισμός ανθρωπολογία ανθρώπινα δικαιώματα ανοικτές υποδομές ανοικτή πρόσβαση αραβικές εξεγέρσεις αριστερά αρχιτεκτονική ασφάλεια βασίλης κωστάκης βιοτεχνολογία δημιουργικότητα δημοκρατία δημόσια αγαθά δημόσιοι χώροι διανεμημένη-ενέργεια διαφάνεια εθνικισμός εκπαίδευση ελεύθερα δεδομένα ελεύθερο λογισμικό ελλάδα ενέργεια επισφάλεια εργασία ηθική θεωρία δικτύων θρησκεία θυματοποίηση ιταλία καθημερινή ζωή καινοτομία καπιταλισμός κλιματική αλλαγή κοινά αγαθά κοινωνία πολιτών κοινωνική δικαιοσύνη κοσμοπολιτισμός κρίση αντιπροσώπευσης λαϊκισμός λογισμικό λογοδοσία μετανάστες μετανθρωπισμός μη-γραμμικότητα μη πολίτες μουσική νέα μέσα νέλλη καμπούρη νεοφιλελευθερισμός ντιζάιν οικολογία οικονομικές στατιστικές οικονομική κρίση παγκοσμιότητα πειρατεία πνευματικά δικαιώματα πολιτισμικές διαφορές πρόνοια πόλεις σεξουαλική εργασία σοσιαλδημοκρατία σοσιαλισμός συλλογική νοημοσύνη συμμετοχική δημοκρατία συμμετοχική κουλτούρα συνεργατική γνώση σύνορα τέχνη ταχύτητα υπηκοότητα φιλελευθερισμός φύλο χαρτογράφηση χρέος χώρος ψηφιακά δικαιώματα

Re-public στο

Richard Sandbrook – Δημιουργώντας τη σοσιαλδημοκρατία στον Παγκόσμιο Νότο


samantha sandbrook illustrationΤο γνωστό απόφθεγμα ότι η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση υποσκάπτει τις σοσιαλδημοκρατίες, ιδίως στα εξαρτώμενα κράτη του παγκόσμιου Νότου, είναι λανθασμένο. Μελετώντας σοσιαλδημοκρατικού τύπου πολιτικές παρεμβάσεις στην Κόστα Ρίκα, τον Μαυρίκιος, τη Χιλή και την Κεράλα βλέπουμε ότι αυτές οι περιοχές όχι απλώς διατήρησαν ή ακόμα και βελτίωσαν τα κοινωνικά τους επιτεύγματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, αλλά (με την μερική εξαίρεση της Κεράλα) προώθησαν, ταυτόχρονα, την ανταγωνιστική θέση τους διαφοροποιώντας τις εξαγωγές τους.



Η κατάρρευση του συγκεντρωτικού σοσιαλισμού και η απιθανότητα αναβίωσής του προσδίδουν ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον στη σοσιαλδημοκρατία. Όλες οι πετυχημένες οικονομίες, φαίνεται, βασίζονται λιγότερο ή περισσότερο στις αγορές. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες μορφές κοινωνιών βασισμένων στην αγορά και μια από αυτές, που αναγνωρίζεται συνήθως ως σοσιαλδημοκρατία, βασίζεται περισσότερο στην ισονομία, είναι πιο δίκαιη, με μεγαλύτερη κοινωνική αλληλεγγύη και ίσως πιο βιώσιμη από τις άλλες. Συνεπώς, η σοσιαλδημοκρατία εκπροσωπεί στην εποχή μας, σύμφωνα με την αμίμητη φράση του Michael Harrington, την ‘αριστερή πτέρυγα του πιθανού’.


Σε σχέση, όμως, με τον παγκόσμιο Νότο, οι κοινωνικοί επιστήμονες συμπεραίνουν ότι, σε γενικές γραμμές, η σοσιαλδημοκρατία έχει παρέλθει. Σύμφωνα με τη συμβατική άποψη, οι αναγκαίες (κοινωνικές και οικονομικές) συνθήκες στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ακόμη και στις μεσαίες εισοδηματικά χώρες της Λατινικής Αμερικής, εκλείπουν. Και πράγματι, όπως θα δείξω, οι ιστορικές συγκυρίες που καλλιέργησαν τη σοσιαλδημοκρατία σπάνια απαντώνται in toto στον παγκόσμιο Νότο. Πρέπει λοιπόν οι ακτιβιστές να αναζητήσουν αλλού μια προοδευτική εναλλακτική στον νεοφιλελευθερισμό;


Αυτό θα ήταν, πιθανότατα, λάθος. Είναι αμφίβολο αν υπάρχουν αυστηρές προϋποθέσεις για τη σοσιαλδημοκρατία. Αντίθετα, αυτό που συνήθως αναγνωρίζουμε ως προϋποθέσεις (και συνεπώς αναγκαίες) γίνεται καλύτερα αντιληπτό ως συνθήκες που διευκολύνουν. Καταρχήν, υπάρχει η κοινωνική μάθηση καθώς τα πολιτικά κινήματα σήμερα, όπως στο παρελθόν στη βόρεια Ευρώπη, δρουν ενεργητικά και προσαρμοστικά για την επίτευξη αυτού του στόχου, σε πείσμα των δομικών συνθηκών. Οι άνθρωποι, σε απροσδιόριστο βαθμό, μπορούν να επιλέξουν αυτό που μέχρι τώρα ήταν το αποτέλεσμα περίπλοκων ιστορικών παραγόντων. Δεύτερον, όσο ευρύτερο είναι το φάσμα της κοινωνικο-πολιτικής αλλαγής, τόσο σημαντικότερος είναι ο ρόλος μοναδικών και τυχαίων παραγόντων. Είναι αμφίβολο, για παράδειγμα, αν οι κομμουνιστές θα είχαν επικρατήσει στη Ρωσία χωρίς την συντριβή του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, ή στην Κίνα χωρίς την ιαπωνική εισβολή και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρόλο που η επιτυχία της σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι επαναστατική προοπτικά, ο ταξικός συμβιβασμός που τη στηρίζει αποτελεί μια πολύ μεγάλη κοινωνική αλλαγή. Συνεπώς, είναι πιθανό οι συγκυριακοί παράγοντες να παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εξελίξεων.


Από τη θεώρηση αυτή συνεπάγεται ότι η σοσιαλδημοκρατία στην παγκόσμια περιφέρεια, μολονότι απίθανη, μπορεί ακόμη να είναι εφικτή σε μερικές περιπτώσεις. Οι κοινωνικοί επιστήμονες που βρίσκονται (πολύ σωστά) σε αναζήτηση κανονικότητας και ομοιόμορφων αλληλουχιών μπορούν ακούσια να θεωρούν καταστάσεις αδικίας, ευρείας ανισότητας και καταπίεσης ως αναπόφευκτες, καθορισμένες υπέρ του δέοντος από τις δομικές συνθήκες. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό, όπως παρακινούσε ο Albert O.Hirschman στο βιβλίο του A Bias for Hope, να ενστερνιζόμαστε ‘ένα πάθος για το εφικτό’, επιπρόσθετα της πιθανολογικής ανάλυσης. Ο στρατευμένος διανοούμενος δεν πρέπει να αγνοεί την αναζήτηση τυχαίων παραγόντων που μπορεί, παρά τις λίγες πιθανότητες, να ενισχύουν τη δυνατότητα σοσιαλδημοκρατικής έκβασης.


Πριν προχωρήσουμε πιο πέρα σ’ αυτή τη συλλογιστική, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι είναι σοσιαλδημοκρατία. Δεν είναι εύκολο να καταλήξουμε σε έναν ορισμό, κυρίως επειδή οι σοσιαλδημοκράτες ενεργούν ρεαλιστικά, ανταποκρινόμενοι στις νέες προκλήσεις. Χρησιμοποιώ τον όρο για να αναφερθώ σε ένα ειδικό καθεστώς, όχι σε μια κυβέρνηση που διακηρύσσει ότι είναι σοσιαλδημοκρατική. Ένα σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς εμπεριέχει μια σειρά από ευρέως υποστηριζόμενα κριτήρια, διαδικαστικούς κανόνες και οργανωτικές διευθετήσεις που υποχρεώνουν μια κυβέρνηση α) να υπόκειται στον δημοκρατικό έλεγχο, και β) να ρυθμίζει ενεργά τις δυνάμεις της αγοράς και κατά τα άλλα να παρεμβαίνει για να ενισχύει την έννοια του δικαίου, την κοινωνική προστασία και την κοινωνική συνοχή, επιπλέον της παραγωγικότητας. Οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις χειρίζονται μια σειρά γνωστών εργαλείων πολιτικής που είναι ενθυλακωμένα στο σοσιαλδημοκρατικό κράτος πρόνοιας. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, τα εργαλεία πολιτικής περιλαμβάνουν, επίσης, εργασιακές στρατηγικές για τη δημιουργία ‘καλών’ πόστων εργασίας, την αναδιανομή της γης και τα αναγκαία επιδόματα.


Υπό αυτή την έννοια, η σοσιαλδημοκρατία βασίζεται σε έναν ρητό ή σιωπηρό ταξικό συμβιβασμό ή κοινωνικό συμβόλαιο. Από τη μια πλευρά, το κεφάλαιο παραχωρεί το δικαίωμα διακυβέρνησης και μια μερίδα των κερδών, που διοχετεύονται για την προώθηση της έννοιας του δικαίου και της οικονομικής ασφάλειας, ως αντάλλαγμα για τη διασφάλιση της ατομικής ιδιοκτησίας, της κοινωνικής τάξης και ειρηνικών εργασιακών σχέσεων. Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα και οι συνασπισμοί της αριστεράς και της κεντροαριστεράς αποδέχονται τους θεσμούς της ατομικής ιδιοκτησίας και την κυριαρχία του νόμου, καθώς και την υποχρέωση να πειθαρχούν τους οπαδούς τους σε ό, τι αφορά στο σεβασμό των ορίων του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.


Η σοσιαλδημοκρατία είναι, ασφαλώς, πολύ περισσότερα πράγματα από όσα που αναφέρονται σ’ αυτές τις δυο παραγράφους. Στον τόμο Social Democracy in the Global Periphery, ο Marc Edelman, ο Patrick Heller, η Judith Teichman κι εγώ κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία στην περιφέρεια και αυτή που συναντούμε στις ευρωπαϊκές χώρες. Αναπτύσσουμε επίσης μια τριπλή τυπολογία που μας επιτρέπει, για παράδειγμα, να διακρίνουμε ανάμεσα στη Χιλή μετά το 1990, που έχει αδύναμο και ανεπαρκή ταξικό συμβιβασμό, και την Κεράλα (Ινδία), με ισχυρό και εκτεταμένο ταξικό συμβιβασμό. Δεν διαθέτω όμως τον χώρο, εδώ, για να επεκταθώ περισσότερο σε αυτές τις σημαντικές διακρίσεις.


Έχοντας σκιαγραφήσει την προσέγγισή μου και τη φύση της σοσιαλδημοκρατίας στην περιφέρεια, στρέφομαι τώρα στην πιθανότητα να υιοθετηθεί μια τέτοια στρατηγική στον παγκόσμιο Νότο. Έχω ήδη επισημάνει ότι οι ευνοϊκές συνθήκες για τη σοσιαλδημοκρατία δεν απαντώνται, ως σύνολο, στις περισσότερες χώρες της παγκόσμιας περιφέρειας και, συνεπώς, είναι απίθανο να υπάρξει ένα τέτοιο καθεστώς σε αυτές τις περιπτώσεις. Στο Social Democracy in the Global Periphery, κάνουμε μια συγκριτική ανάλυση τεσσάρων υποδειγματικών περιπτώσεων σοσιαλδημοκρατίας στην περιφέρεια: στην Κεράλα, την Κόστα Ρίκα, τον Μαυρίκιο και τη Χιλή. Αυτή η ανάλυση μας επιτρέπει να εντοπίσουμε τρεις κατηγορίες παραγόντων στην ιστορική ανάπτυξη της σοσιαλδημοκρατίας στην περιφέρεια, από τους πιο απομακρυσμένους ή μακροπρόθεσμους μέχρι τους πιο κοντινούς και τυχαίους. Με άλλα λόγια, διαχωρίζουμε τις δομικές προϋποθέσεις από τους πιο βραχυπρόθεσμους, πιο ενεργούς παράγοντες.


Οι δομικές προϋποθέσεις που διευκολύνουν τη σοσιαλδημοκρατία στην περιφέρεια είναι βασικά δυο:



• Η πρώτη είναι η έγκαιρη και βαθιά, μολονότι εξαρτώμενη, ενσωμάτωση στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. Η σοσιαλδημοκρατία στην περιφέρεια αποτελεί αντίδραση στις νέες ανασφάλειες που δημιουργεί α) η άνοδος των δυνάμεων της αγοράς και β) η διάλυση των παραδοσιακών θεσμών αμοιβαιότητας που παρείχαν μια άτυπη μορφή κοινωνικής προστασίας σε δύσκολους καιρούς.



• Ο δεύτερος ιστορικός παράγοντας είναι η δημιουργία ενός ισχυρού κράτους. Η σοσιαλδημοκρατία είναι μια δεξιοτεχνική στρατηγική που εμπλέκει την παρέμβαση του κράτους στις δυνάμεις της αγοράς για να διασφαλιστούν στόχοι όπως η ισότητα, η από-εμπορευματοποίηση των ευκαιριών ζωής και η κοινωνικοποίηση των κινδύνων. Κατά συνέπεια, ένα σχετικά συνεκτικό και αποτελεσματικό κράτος με κάποια αυτονομία από την κυρίαρχη οικονομική τάξη είναι αναγκαίο.


Μια δεύτερη κατηγορία παραγόντων, στους οποίους αποδίδουμε τη διαμόρφωση των κοινωνικο-πολιτικών ευκαιριών, είναι λιγότερο απομακρυσμένοι και υπόκεινται περισσότερο στην ανθρώπινη παρέμβαση.



Η εμπορευματοποίηση της γεωργίας που αποδυναμώνει τους μεγάλους ιδιοκτήτες γης ενώ ενισχύει τους αγρότες και τις μεσαίες τάξεις είναι το πιο ευνοϊκό πρότυπο. Το γεγονός ότι οι αγρότες και οι μικροϊδιοκτήτες γης είναι ευάλωτοι στις δυνάμεις της αγοράς, τους προδιαθέτει σε κοινωνικούς κινδύνους. Μ’ αυτή την έννοια, η ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας στον τρίτο κόσμο είναι παρόμοια με το βορειο-ευρωπαϊκό πρότυπο. Στη Σκανδιναβία, η σοσιαλδημοκρατία χρονολογείται από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι χώρες αυτές ήταν ακόμη οικονομικά καθυστερημένες και αγροτικές.



• Η ανάπτυξη μιας εύρωστης κοινωνίας πολιτών – με πληθώρα ανεξάρτητων οργανώσεων – είναι επίσης κρίσιμη σε ό, τι αφορά στην κατανόηση της επιτυχίας των σοσιαλδημοκρατικών κινημάτων. Πρόκειται για ένα περίπλοκο θέμα, το οποίο χειρίζεται εκτενώς το βιβλίο που προανέφερα.



Τρίτο και τελευταίο, φτάνουμε στους πιο άμεσους – δηλαδή, τυχαίους ή παρεμβατικούς – παράγοντες που διαμορφώνουν τη σοσιαλδημοκρατική τροχιά. Ένα συγκεκριμένο πρότυπο καπιταλιστικής αλλαγής, διαμόρφωσης του κράτους, ταξικής δομής και κοινωνίας των πολιτών δεν παράγει αναγκαστικά ένα σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς. Όταν αυτό συμβαίνει, είναι αποτέλεσμα κρίσιμων χρονικών συγκυριών στην ιστορία μιας χώρας, όπου οργανωμένοι κοινωνικοί παίκτες, μέσα από πολιτικές μάχες, ωθούν τις κοινωνίες σε μια επιλεγμένη οδό. Τα κεντροαριστερά κινήματα, τα κόμματα ή οι συνασπισμοί που στηρίζουν ουσιαστικά αυτή την πολιτική είναι συνήθως οι πρωταγωνιστές. Η οργάνωση είναι ο κύριος τρόπος ενδυνάμωσης των κατώτερων και μεσαίων τάξεων. Άλλοι σημαντικοί συγκυριακοί παράγοντες στον παγκόσμιο Νότο είναι οι εξωτερικές επεμβάσεις, όπως οι δολοπλοκίες των υπερδυνάμεων και οι διεθνείς ιδεολογικές επιρροές.



Αυτή η διερεύνηση των διαμορφωτικών επιρροών οδηγεί στην εκτίμηση ότι υπάρχουν πολύ λίγες πιθανότητες να εμφανιστούν πολλές ευημερούσες σοσιαλδημοκρατίες στην παγκόσμια περιφέρεια. Δεν είναι πολλές οι χώρες που μπορούν να επιδείξουν τις δομικές προϋποθέσεις και τις κοινωνικοπολιτικές μορφές που οδηγούν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Δεν ενδιαφερόμαστε, όμως, μόνο για τις πιθανότητες, που βασίζονται σε τακτικότητες και σε ομοιόμορφες ιστορικές αλληλουχίες. Πρέπει επίσης να συντονιστούμε στις δυνατότητες, στις ευκαιρίες για κρίσιμες ιστορικές καμπές.



Τέσσερα χαρακτηριστικά της παρούσας συγκυρίας αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης σοσιαλδημοκρατιών στην περιφέρεια. Πρώτον, η γενικευμένη απογοήτευση από τα ανησυχητικά αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης μεταρρύθμισης από τη δεκαετία του 1980, τροφοδότησε ένα ακόμη καινοφανές ενδιαφέρον για τις σοσιαλδημοκρατικές στρατηγικές. Αυτό που είναι σαφές, ειδικά στη Λατινική Αμερική, είναι ότι οι κυβερνήσεις και οι διανοούμενοι μιλούν για τη βιωσιμότητα και την υπόσχεση της σοσιαλδημοκρατίας – μολονότι ο όρος αυτός καθαυτός μπορεί να μη χρησιμοποιείται. Στη Λατινική Αμερική, οι εκλογές μετά το 2000 έφεραν τη δημοκρατική ή σχεδόν δημοκρατική αριστερά στην εξουσία σε χώρες που αντιστοιχούν στα τρία τέταρτα του πληθυσμού της περιοχής: Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Βενεζουέλα, Ισημερινός, Νικαράγουα, Βολιβία και Χιλή. Οι κυβερνήσεις, τουλάχιστον στη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και τη Χιλή, όπως και στην Κόστα Ρίκα, υιοθέτησαν μια σοσιαλδημοκρατική οδό. Σε ορισμένες απ’ αυτές τις χώρες, όπως και στο Μεξικό (στο Τσιάπας), υπήρξαν εξεγέρσεις και διαδηλώσεις ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό. Η λατινοαμερικανική απόρριψη της, υποστηριζόμενης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου, δείχνει ακόμη περισσότερο αυτή την απογοήτευση. Στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία ασκείται μεγάλη κριτική στη νεοφιλελεύθερη πολιτική μετά την οικονομική κατάρρευση του 1997 και τις πιέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στις κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη οικονομική φιλελευθεροποίηση. Αυτή η κριτική είναι πιο αμβλυμμένη στην Υποσαχάρεια Αφρική, εξαιτίας της βαθύτερης εξωτερικής εξάρτησης, αλλά παρόλα αυτά αυξανόμενη. Έχουμε εισέλθει σε μια εποχή ιδεολογικής ρευστότητας, που η έκβασή της παραμένει αστάθμητη.


Δεύτερον, είναι ενθαρρυντικό που ούτε ο πολύ ετερόκλητος πληθυσμός ούτε το χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα αποτελούν απόλυτο εμπόδιο για την ανάπτυξη σοσιαλδημοκρατικών καθεστώτων. Παραδείγματα όπως η Κεράλα (από το 1956) και ο Μαυρίκιος (από τα μέσα της δεκαετίας του 1970) δείχνουν ότι αυτά τα καθεστώτα μπορούν να επιβιώσουν ακόμη κι όταν οι αρχικές ματεριαλιστικές και κοινωνικές συνθήκες είναι δυσμενείς. Η Κεράλα είναι ένα φτωχό κράτος της Ινδίας με πολύ ετερόκλητο πληθυσμό: ευρείες χριστιανικές και μουσουλμανικές μειονότητες συνυπάρχουν με μια ινδουϊστική πλειοψηφία, που ήταν ιστορικά διαιρεμένη από ένα από τα πιο αυστηρά συστήματα κάστας της χώρας. Ο Μαυρίκιος, ένα μικρό νησί στον Ινδικό Ωκεανό, είναι μια από τις πιο ετερογενείς χώρες στον κόσμο (αυτοαποκαλείται με περηφάνια ‘έθνος-ουράνιο τόξο’). Όταν ο Μαυρίκιος έφτασε σε έναν σοσιαλδημοκρατικό ταξικό συμβιβασμό στη δεκαετία του 1970, υπήρχε μονοκαλλιέργεια ζάχαρης και μεγάλη φτώχια. Παρά αυτές τις αντίθετες περιπτώσεις, όμως, ο ομοιογενής πληθυσμός και η ευμάρεια (όπως στη Δανία ή τη Σουηδία) αποτελούν ευνοϊκότερες συνθήκες για την οικοδόμηση δια-ταξικής συνεργασίας και αλληλεγγύης.


Το θέμα της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι η τρίτη καλή είδηση για τους σοσιαλδημοκράτες. Είναι εμφανές ότι οι σοσιαλδημοκρατικοί θεσμοί δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς ένα υψηλό επίπεδο αλληλεγγύης. Αυτοί οι θεσμοί, εξ’ ορισμού, προωθούν την ισότητα, την κοινωνική προστασία και ένα βαθμό από-εμπορευματοποίησης των ευκαιριών ζωής. Μια κοινωνία με αυτούς τους στόχους μπορεί να επιβιώσει μόνο αν τα μέλη της θεωρούν ότι ανήκουν σε μια μοναδική κοινότητα με κοινά συμφέροντα. Ωστόσο, οι αγορές καλλιεργούν τις αξίες που σχετίζονται με τον κτητικό ατομικισμό. Κατά συνέπεια, η σοσιαλδημοκρατία απαιτεί την εμπιστοσύνη ως κυρίαρχη αξία και ευρεία αποδοχή κριτηρίων συνεργασίας, συμβιβασμό, ισότητα, ανεκτικότητα και ανθρωπισμό. Τα καλά νέα – που μετατρέπουν ρεαλιστικά τη σοσιαλδημοκρατία σε πιθανότητα – είναι ότι οι θεσμοί της και τα απαιτούμενα κριτήρια και αξίες μπορούν να αναπτυχθούν μάλλον in tandem παρά seriatim.


Συνεπώς, το πολιτικό έργο των σοσιαλδημοκρατών δεν είναι τόσο αποκαρδιωτικό όσο φαίνεται. Δεν είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα υψηλό επίπεδο κοινωνικής συνοχής προκειμένου να θεσπιστούν οι σοσιαλδημοκρατικές διευθετήσεις. Οι τελευταίες, όταν εδραιωθούν, θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση των απαιτούμενων κριτηρίων και αξιών (ή ‘κοινωνικό κεφάλαιο’ όπως ονομάζονται συχνά τα κριτήρια και τα δίκτυα αλληλεγγύης). Αυτό είναι το συμπέρασμα πολλών πρόσφατων μελετών σκανδιναβικών κρατών πρόνοιας, και συγκλίνει με την άποψη του κύριου αρχιτέκτονα του βρετανικού κράτους πρόνοιας, του Richard Titmuss.


Μια τελευταία ενθαρρυντική τάση αφορά στην παγκοσμιοποίηση. Το γνωστό απόφθεγμα ότι η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση υποσκάπτει τις σοσιαλδημοκρατίες, ιδίως στις εξαρτώμενες χώρες του παγκόσμιου Νότου, είναι λανθασμένο. Σύμφωνα με τη συμβατική άποψη, η κινητικότητα του κεφαλαίου καθιστά αξιόπιστη την απειλή των επενδυτών για παράκαμψη ή απόσυρση από δικαιοδοσίες με σχετικά υψηλούς φόρους, δαπανηρά επιδόματα και δυσβάσταχτες ρυθμίσεις (όπως στις σοσιαλδημοκρατίες). Ο παγκόσμιος νεοφιλελευθερισμός, υποστηρίζουν, υπερέχει της σοσιαλδημοκρατίας στην περιφέρεια καθώς ζητά την απελευθέρωση της αγοράς και των τιμών, τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και μάλλον εστιασμένα παρά οικουμενικά κοινωνικά προγράμματα. Ωστόσο, η Κόστα Ρίκα, ο Μαυρίκιος, η Χιλή και η Κεράλα δεν διατήρησαν ή δεν βελτίωσαν μόνο τα κοινωνικά τους επιτεύγματα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, αλλά (με την μερική εξαίρεση της Κεράλα) προώθησαν, επίσης, την ανταγωνιστική θέση τους διαφοροποιώντας τις εξαγωγές τους. Το πέτυχαν με μια σταδιακή και επιλεκτική φιλελευθεροποίηση και την παράλληλη κεφαλαιοποίηση της κληρονομιάς της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής, δηλαδή ένα υγιές και εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, μια προχωρημένη υποδομή, καλά ρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις και κοινωνική ειρήνη. Η σοσιαλδημοκρατία μπορεί λοιπόν να προσφέρει σε ορισμένες κατηγορίες επενδυτών ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορούν να αντισταθμίσουν τα υψηλότερα κόστη.


Παρόλο που δεν πρέπει να περιμένουμε μια άμεση και ευρεία υιοθέτηση σοσιαλδημοκρατικών καθεστώτων στην παγκόσμια περιφέρεια, η πιθανότητα δημιουργίας τους σε ορισμένα μέρη παραμένει. Οι δομικές/ιστορικές συνθήκες που οδηγούν σε σοσιαλδημοκρατικά καθεστώτα είναι ασυνήθιστες. Ωστόσο, τυχαίες πτυχές της σημερινής συγκυρίας υποδηλώνουν ότι η προοπτική για τη σοσιαλδημοκρατία δεν είναι τόσο ζοφερή όσο παρουσιάζεται συνήθως. Εξάλλου, τα ενεργά πολιτικά κινήματα παίζουν πάντα σημαντικό ρόλο στην ιστορία των σοσιαλδημοκρατιών. Οι σοσιαλδημοκρατίες προκύπτουν όσο και δημιουργούνται.


Υπό αυτές τις συνθήκες, ο γρίφος για τον στρατευμένο διανοούμενο είναι, ίσως, να καταλάβει εάν και πώς ένα καθεστώς που είναι επιθυμητό μπορεί να γίνει δυνατό, ακόμη κι αν φαίνεται απίθανο.



Αφιέρωμα: σοσιαλδημοκρατία
Ετικέτες: , , ,

|
0 σχόλια »

σχολίασε