→ Αφιερώματα

όλα τα αφιερώματα

Διάλογοι ←

όλοι οι διάλογοι

→ Δράσεις

όλες οι δράσεις

Re-public στο

Kumi Naidoo – Η ετερογένεια της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών και οι προοπτικές για παγκόσμια αλλαγή

O γενικός διευθυντής της διεθνούς οικολογικής οργάνωσης Greenpeace, Kumi Naidoo, συζητά για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών από την συγκυρία της σύγκλισης μιας σειράς παγόσμιων κρίσεων. Υποστηρίζει ότι η σημερινή ιστορική στιγμή “θυμίζει μία απόλυτη καταιγίδα. Είναι ένας όρος που υποδηλώνει τη σύγκλιση μιας σειράς κρίσεων που ξεσπούν όλες μαζί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα: η κρίση της τιμής των καυσίμων, η κρίση της τιμή των τροφίμων, η συνεχιζόμενη κρίση φτώχειας που έχει ως αποτέλεσμα να χάνονται οι ζωές 50.000 ανδρών, γυναικών και παιδιών κάθε μέρα από αποτρέψιμες αιτίες στον ανεπτυγμένο κόσμο, η κλιματική κρίση που έχει ευθύνεται ήδη για την απώλεια 300.000 ζωών και τέλος η χρηματοοικονομική κρίση. Μόνο όταν ξέσπασε τη χρηματοοικονομική κρίση εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία αναγνώρισαν επιτέλους ότι βρισκόμαστε εν μέσω κρίσης.”

---


Παύλος Χατζόπουλος: Η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών δεν φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο σε περιόδους κρίσης, όπως για παράδειγμα στην πρόσφατη χρηματοοοικονομική κρίση. Νομίζετε ότι η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών μπορεί να γίνει ένας συνεκτικός, ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια πολιτική;


Kumi Naidoo: Πρώτον, η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών αντανακλά όλες τις αντιφάσεις και τις ασυμμετρίες εξουσίας της σύγχρονης παγκόσμιας κοινωνίας. Είναι μύθος να θεωρούμε μερικές φορές ότι η κοινωνία των πολιών βρίσκεται per se στην προοδευτική πλευρά της ιστορίας και λειτουργεί εσωτερικά με τρόπο κριτικό απέναντι στους κυρίαρχους θεσμούς της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Τουλάχιστον όσον αφορά τις ΜΗ.ΚΥ.Ο της κοινωνίας των πολιτών, αντανακλούν συχνά τους ίδιους στρεβλούς τρόπους λήψης αποφάσεων όπου ορισμένες χώρες ή ομάδες έχουν λιγότερη φωνή από άλλες.


Η δεύτερη πρόκληση είναι ότι η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών απέχει πολύ από το να είναι ένας ομοιογενής μονόλιθος. Εμπεριέχει αντιφάσεις, διαφορετικές προοπτικές, ακόμη και διαφορετικές ιδεολογικές τάσεις. Θεσμικά αποτελείται από ΜΗ.ΚΥ.Ο, συνδικαλιστικές οργανώσεις, κοινωνικά κινήματα και τα λοιπά. Το γεγονός ότι δεν ενεργεί με το ρυθμό που απαιτούν ορισμένες καταστάσεις έχει εν μέρει να κάνει ακριβώς με αυτή την ποικιλία στο παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικότερα σε σχέση με την χρηματοοικονομική κρίση, θα έλεγα ότι σε ό, τι αφορά την προοδευτική κοινωνία των πολιτών, η κρίση επιβεβαίωσε σε μεγάλο βαθμό την κριτική μας για τον τρόπο λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας και τα λοιπά. Προειδοποιούσαμε για το ενδεχόμενο μιας τέτοιας κρίσης εδώ και πολύ καιρό. Όταν η κρίση πράγματι συνέβη, σκεφτήκαμε ότι είχε έρθει η ώρα μας, ότι ήρθε η στιγμή να μπορέσουμε να κάνουμε προτάσεις, να πούμε ότι το σημερινό σύστημα δεν δουλεύει και να προτείνουμε τις υπάρχουσες εναλλακτικές λύσεις για να αναδομήσουμε την παγκόσμια οικονομία και να προωθήσουμε το δίκαιο και τη βιωσιμότητα. Γι’ αυτό το λόγο, η Greenpeace εγκαινίασε μια στρατηγική πρωτοβουλία που αμφισβητεί το κυρίαρχο κοινωνικο-οικονομικό παράδειγμα.


Το πρόβλημα είναι ότι ακόμη και οι σοσιαλιστές, ακόμη και οι σοσιαλδημοκράτες, δεν είναι έτοιμοι να κατανοήσουν πλήρως αυτή τη στιγμή τη σοβαρότητα της θέσης μας. Για παράδειγμα, αν ήταν να δώσουμε την ίδια ποιότητα ζωής που βιώνουν οι άνθρωποι στην Ελλάδα σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες παντού στον κόσμο, θα χρειαζόμαστε οκτώ πλανήτες για να την παράγουν. Ελάχιστες φωνές στην παγκόσμια κοινωνία των πολιτών, ή και εκτός αυτής, λένε ότι το υπάρχον παράδειγμα δεν είναι βιώσιμο. Ότι η οικονομική οδός που προωθείται αυξάνει αστρονομικά το χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες, με κάποιες εξαιρέσεις (Ινδία, Βραζιλία). Ότι ο τρόπος με τον οποίον μετράμε την ανάπτυξη είναι εξαιρετικά προβληματικός: χαιρετίζουμε μια ανάπτυξη χωρίς θέσεις εργασίας, που συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία μιας ισχυρής παγκόσμιας ελίτ και που αναπαράγει υπερβολική αδικία. Οι κοινωνικές εντάσεις που παρατηρούμε σε πολλά μέρη στον κόσμο είναι αποτέλεσμα αυτών των προβλημάτων και αποτελούν απλώς, κατά τη γνώμη μου, την κορυφή του παγόβουνου.


Αυτή η ιστορική στιγμή θυμίζει μία απόλυτη καταιγίδα. Είναι ένας όρος που υποδηλώνει τη σύγκλιση μιας σειράς κρίσεων που ξεσπούν όλες μαζί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα: η κρίση της τιμής των καυσίμων, η κρίση της τιμή των τροφίμων, η συνεχιζόμενη κρίση φτώχειας που έχει ως αποτέλεσμα να χάνονται οι ζωές 50.000 ανδρών, γυναικών και παιδιών κάθε μέρα από αποτρέψιμες αιτίες στον ανεπτυγμένο κόσμο, η κλιματική κρίση που έχει ευθύνεται ήδη για την απώλεια 300.000 ζωών και τέλος η χρηματοοικονομική κρίση. Μόνο όταν ξέσπασε τη χρηματοοικονομική κρίση εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία αναγνώρισαν επιτέλους ότι βρισκόμαστε εν μέσω κρίσης. Το γεγονός ότι 50.000 άνθρωποι σε αυτόν τον πλανήτη πεθαίνουν από αποτρέψιμες αιτίες σε καθημερινή βάση δεν προκαλεί παρά υποκριτική συμπόνοια πολλών ισχυρών κυβερνήσεων και πληθυσμών, επειδή οι ζωές αυτές χάθηκαν σε φτωχές χώρες. Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια σοβαρή παγκόσμια αλληλεγγύη για την αντιμετώπιση αυτού του θέματος.


Έχω περιγράψει λεπτομερώς στο βιβλίο μου Civil Society at the Millennium αυτή την εκπληκτική απώλεια ζωής από αποτρέψιμες αιτίες που έχουν αντιμετωπιστεί σε μέρη όπως η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική. Είναι τρομερό να χάνονται 7.000 άνθρωποι κάθε μέρα από ελονοσία. Χάνουμε 6.000 ανθρώπους από HIV και AIDS. Χάνουμε 1.500 ανθρώπους από φυματίωση. Το περιγράφω ως καθημερινό βουβό τσουνάμι ή καθημερινή παθητική γενοκτονία. Η αντίδρασή μας στη σύγκλιση αυτών των κρίσεων είναι ότι αγνοούμε αυτό που είπε κάποτε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν: ʺ Όταν προσπαθείς να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα δεν πρέπει να χρησιμοποιείς το ίδιο σκεπτικό και λογικό πλαίσιο που σε οδήγησε αρχικά στο πρόβλημα αυτόʺ. Σε μεγάλο βαθμό, στην αντίδρασή μας στην κρίση χρησιμοποιούμε – με κάποιες εξαιρέσεις- το ίδιο σκεπτικό που μας οδήγησε αρχικά στην κρίση.


Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι αντιλαμβανόμαστε αυτές τις κρίσεις σα να είναι στάσιμες- μόνες τους, ξεχωριστές και αποσυνδεδεμένες μεταξύ τους. Εάν βλέπαμε ότι αυτές οι κρίσεις συνδέονται- κι αυτό αποτελεί πρόκληση, επειδή οι κοινωνίες μας λειτουργούν ακόμη με πολύ αποσπασματικό τρόπο- θα μπορούσαμε να αντλήσουμε σοφία από τον κινέζικο πολιτισμό, επειδή η απόδοση της κρίσης στην κινέζικη γλώσσα υποδηλώνει, επίσης, ευκαιρία. Εμείς, μετατρέπουμε την κρίση σε ευκαιρία; Δεν μπορούμε να το κάνουμε αν δεν κατανοήσουμε τις διασυνδέσεις μεταξύ όλων αυτών των κρίσεων. Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα πρακτικό παράδειγμα: δυο από τις μεγάλες προκλήσεις για το έργο της Greenpeace είναι, από τη μια πλευρά η μείωση της ανάφλεξης του άνθρακα και ο έλεγχος της κλιματικής αλλαγής και, από την άλλη, η δημιουργία αξιοπρεπών και βιώσιμων θέσεων εργασίας. Εάν λοιπόν αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά την κλιματική αλλαγή και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, δεν θα πάμε πολύ μακριά. Εάν αντίθετα τα δούμε ως συνδεδεμένα, θα πούμε: ʺ Για στάσου! Ξέρουμε ότι υπάρχουν πραγματικές ευκαιρίες και τεράστιες δυνατότητες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, λόγω της ηλιακής, αιολικής, γεωθερμικής, βιομαζικής δυνατότητας. Με αυτά τα δεδομένα, δεν πρέπει να κάνουμε μαζικές επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια που έχει θετική επίδραση στο περιβάλλον και ταυτόχρονα δημιουργεί θέσεις εργασίας;ʺ


Οφείλουμε να σκεφτούμε σοβαρά για επενδύσεις στην ανανεώσιμη ενέργεια ή τη χαμηλή ανάπτυξη του άνθρακα. Εάν λέγαμε ότι στη Νότια Αφρική ή σε οποιαδήποτε αφρικανική χώρα θα επενδύσουμε σοβαρά σε ηλιακή ενέργεια, αντί να επενδύσουμε σε πυρηνική ενέργεια ή έστω σε κάρβουνο, θα μπορούσαμε μέσα σε έξι μήνες να ηλεκτροδοτήσουμε μεγάλα τμήματα ολόκληρων κοινοτήτων που δεν έχουν πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια. Η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αποτελεί επιλογή, αλλά στην πραγματικότητα είναι υπερβολικά ακριβή, υπερβολικά αβέβαιη, χρειάζεται πολύ χρόνο και παρέχει πολύ λίγα. Επίσης δεν έχουμε βρει ακόμη λύση για τα πυρηνικά απόβλητα και όσο αυτό παραμένει, η Greenpeace και οι άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν θα υποστηρίξουν ποτέ την πυρηνική ενέργεια.


Υπάρχουν πολλά πράγματα, ωστόσο, για τα οποία η παγκόσμια κοινωνία των πολιτών πρέπει να φτάσει σε συμφωνία. Ας πάρουμε το θέμα του χρήματος και των οικονομικών, για παράδειγμα, η δέσμευση που οι πλούσιες χώρες ανέλαβαν απέναντι στα φτωχά έθνη για βοήθεια στις υπό ανάπτυξη χώρες με 0.7% του ΑΕΠ ελήφθη για πρώτη φορά το 1970. Ο Νέλσον Μαντέλα κι εγώ ξεκινήσαμε την εκστρατεία ʺΝα κάνουμε τη φτώχεια ιστορίαʺ στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 2005 – και 35 χρόνια είναι πολύς καιρός για να περιμένει κανείς λιγότερο από 1% του ΑΕΠ. Σήμερα, έχουν περάσει 40 χρόνια και μόνο πέντε χώρες έχουν αγγίξει το στόχο του 0.7%. Χώρες όπως η Βρετανία, που είναι ιστορικά ένοχες για αποικιοκρατική εκμετάλλευση και εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι βρίσκονται ´στη σωστή πλευρά της ιστορίας ʺ μιλούν ακόμη για επίτευξη του στόχου του 0.7% το 2013. Άλλη μια στατιστική: για να παραγραφεί όλο το χρέος του τρίτου κόσμου, χρειάζονται 500-600 δισεκατομμύρια δολάρια. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ο αριθμός αυτός αντιπροσώπευε ένα τεράστιο ποσό χρημάτων. Με την τραπεζική κρίση μάθαμε πως όταν υπάρχει πολιτική βούληση 500 δις δολάρια είναι μικρό ποσό. Οι κυβερνήσεις ρίχνουν χρήματα σε μεγάλες χρηματοοικονομικές οργανώσεις και άλλες κυβερνήσεις στο πλαίσιο του ʺ πολύ μεγάλο για να αποτύχειʺ και μπορούν να συγκεντρώσουν σε μια νύχτα όχι δισεκατομμύρια, αλλά τρισεκατομμύρια δολάρια γι’ αυτό το σκοπό. Εάν ένα μικρό μέρος αυτών των χρημάτων συγκεντρώνονταν για την υποστήριξη της ανάπτυξης, των επενδύσεων, της φαρμακευτικής αγωγής και της εκπαίδευσης στον τρίτο κόσμο, δεν θα σώζονταν μόνο χιλιάδες ζωές αλλά θα δημιουργείτο μια νέα αίσθηση παγκόσμιας αλληλεγγύης.


Ζούμε ακόμη σε έναν εξαιρετικά μη ισορροπημένο κόσμο: με αυτά που η Ευρώπη και η Αμερική ξοδεύουν για τροφές ζώων κάθε χρόνο, θα μπορούσαν να παρέχουν διατροφή σε άλλες ηπείρους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί κάθε Ευρωπαίο με 2 ευρώ τη μέρα: ο μισός κόσμος αυτού του πλανήτη θα μπορούσε να ζήσει με αυτά τα χρήματα. Πολλοί άνθρωποι είναι θυμωμένοι με την υπάρχουσα παγκόσμια κατάσταση: με την εκμετάλλευση από τις τράπεζες, την ανεύθυνη συμπεριφορά της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας και τις παγκόσμιες αδικίες, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποξενώνονται από αυτά που πρεσβεύουν οι κυβερνήσεις τους. Γιατί η προοδευτική παγκόσμια κοινωνία των πολιτών δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αντιληφθεί τον θυμό τους, να σκεφτεί και να προσφέρει μια ουσιαστική αλλαγή; Αυτό είναι το καίριο ερώτημα στο οποίο η κοινωνία των πολιτών στο τοπικό, το εθνικό και το παγκόσμιο επίπεδο πρέπει σήμερα να δώσει απάντηση.


Π.Χ.: Να περάσουμε στην πολιτική του περιβάλλοντος. Μια από τις κριτικές που ασκούνται στις σημαντικές ΜΗΚΥΟ είναι ότι προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στην εξουσία τείνουν να από-πολιτικοποιούν την ατζέντα τους. Τα επιχειρήματά σας αμφισβητούν βεβαίως αυτή τη στροφή στην από-πολιτικοποίηση των περιβαλλοντικών θεμάτων, ωστόσο η πρόσβαση στα φόρα δόθηκε πολλές φορές στις ΜΗΚΥΟ σε αυτή τη βάση, ότι θα συμπεριφέρονται σαν τα θέματα να είναι πιο τεχνικά παρά πολιτικά. Πιστεύετε ότι ο επαναπροσανατολισμός αυτών των οργανώσεων προς μια διασύνδεση των θεμάτων που έχουν να κάνουν με την κοινωνική δικαιοσύνη με τα περιβαλλοντικά θέματα, θα περιορίσει τη συμμετοχή και την επιρροή τους στους πολιτικούς κύκλους;


Kumi Naiddo: Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να κάνουν μια πολύ σαφή διάκριση ανάμεσα στην απόκτηση πρόσβασης στην εξουσία και την άσκηση επιρροής στην εξουσία. Η απόκτηση πρόσβασης στην εξουσία χωρίς επιρροή στην εξουσία είναι αυτοκαταστροφική γιατί επιτρέπει σε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία να ισχυρίζονται ότι συμβουλεύονται την κοινωνία των πολιτών, να δεσμεύουν την κοινωνία των πολιτών και μετά να την αγνοούν και να προχωρούν μπροστά με τις δικές τους ατζέντες. Υπάρχει κίνδυνος όταν οι ελίτ και η κοινωνία των πολιτών βρίσκουν κοινό έδαφος, η κοινωνία των πολιτών να γίνεται πιο άνετη παρουσία αυτών των ελίτ και λιγότερο άνετη όταν πρόκειται να συνεργαστεί με την παραδοσιακή βάση της.


Προσωπικά, για παράδειγμα, φροντίζω να περνάω τουλάχιστον δέκα μέρες κάθε χρόνο κάνοντας εθελοντισμό ή δουλεύοντας με εθελοντές. Το διάστημα που είμαι στη Greenpeace, όταν ταξιδεύω βρίσκω πάντα το χρόνο να είμαι με τους εθελοντές μας. Είναι η ψυχή όχι μόνο της Greenpeace αλλά και κάθε οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών. Είναι άνθρωποι έτοιμοι να διαθέσουν το χρόνο τους, την ενέργεια τους και την προσπάθειά τους ως πράξη ανθρώπινης αλληλεγγύης. Ωστόσο, όσο αυτές οι παγκόσμιες διαδικασίες ή οι διακυβερνητικές συναντήσεις όπως το Πλαίσιο Συμφωνίας για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών ( UNFECC) λαμβάνουν χώρα, είναι καίριο για μας να προσπαθούμε να τις επηρεάζουμε. Κατά κάποιο τρόπο είναι όπως το σύνθημα “Όχι στο όνομά μαςʺ, που εμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τις 11 Σεπτεμβρίου, από οικογένειες ανθρώπων που είχαν χάσει τη ζωή τους, όταν η αμερικανική κυβέρνηση άρχισε να εκμεταλλεύεται αυτούς τους θανάτους για να δικιαολογήσει τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Παρομοίως, εάν πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, εάν πρέπει να γίνουν διακυβερνητικές συναντήσεις στο όνομα των πολιτών, τότε έχουμε δικαίωμα να βρισκόμαστε εκεί. Το καίριο ερώτημα είναι ότι μερικές φορές ακόμη κι όταν έχεις το δικαίωμα να κάνεις κάτι, μπορεί να έχει στρατηγική σημασία να μην ασκήσεις αυτό το δικαίωμα.


Πιστεύω, πολύ σοβαρά, ότι τα επόμενα δυο χρόνια, εάν για παράδειγμα η UNFCCC δεν μπορέσει να δράσει στο Κανκούν και τη Νότια Αφρική, πολλές οργανώσεις θα σκεφτούν πόση ενέργεια και προσπάθεια ξοδεύουν στις επίσημες περιβαλλοντικές διαδικασίες, που είναι πολύ χρονοβόρες. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τη διάσκεψη της Κοπεγχάγης, ήμουν εκεί για τρεις βδομάδες. Εάν μας ρωτήσετε από πολιτική σκοπιά αν είπαμε κάτι σε αυτές τις διαπραγματεύσεις που εκείνοι που βρίσκονται στην εξουσία κι εκείνοι που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις δεν ήξεραν, θα σας απαντήσω: Νομίζω ότι όχι, ήξεραν. Δεν είναι καλύτερο για μας, από στρατηγική άποψη, να κινητοποιούμε την κοινή γνώμη έτσι ώστε η πίεση σε εκείνους που διαπραγματεύονται να αυξάνεται και να μπορούν να αποδώσουν; Ως συμπέρασμα, δεν εννοώ ότι η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στις επίσημες περιβαλλοντικές διαδικασίες πρέπει να σταματήσει σε αυτό το στάδιο, θα έλεγα όμως ότι η αξιοπιστία αυτών των διαδικασιών μειώνεται σε καθημερινή βάση.


Π.Χ.: Μια κριτική που ασκείται ειδικότερα στις ΜΗΚΥΟ που έχουν πρόσβαση σε αυτές τις διακυβερνητικές συναντήσεις είναι ότι δαπανούν περισσότερο χρόνο στις αίθουσες λήψης αποφάσεων παρά για διαμαρτυρίες έξω στο δρόμο.


Kumi Naidoo: Μιλάμε συχνά για μια εσωτερική και εξωτερική στρατηγική και θα έλεγα ότι και οι δυο είναι σημαντικές, και οι δυο είναι αναγκαίες. Η εξωτερική στρατηγική είναι πιο κρίσιμη γιατί εάν τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών βρίσκονται μέσα, χωρίς την υποστήριξη ανθρώπων που βρίσκονται έξω, τότε γιατί θα μας ακούν; Δεν μπορώ να μιλήσω στο όνομα όλης της κοινωνίας των πολιτών, αλλά στη Greenpeace είχαμε περισσότερο κόσμο έξω παρά μέσα, στην Κοπεγχάγη, κι αυτός είναι ο λόγος που στην τελευταία συνάντηση της G20 δεν μας άφησαν να παραστούμε στη συνάντηση. Είπα στους ανθρώπους μας: ʺ Αυτό είναι καλόʺ. Είχαμε μια δράση στην Κοπεγχάγη που τους σόκαρε όλους, τη δανέζικη κυβέρνηση και τα λοιπά. Ένας από τους ακτιβιστές μας εισέβαλε στο δείπνο των αρχηγών κρατών την παραμονή της λήξης των διαπραγματεύσεων, όταν τα πράγματα έμοιαζαν ανέλπιδα. Πέρασε μετά πολύ καιρό στη φυλακή.


Η άποψή μου είναι ότι όταν οι άνθρωποι δείχνουν ότι έχουν θιγεί αρκετά από τις αδικίες και είναι έτοιμοι να μπουν στην πρώτη γραμμή, τότε τάσσομαι υπέρ της ανυπακοής των πολιτών. Ένας από τους λόγους είναι ότι προβληματίζομαι βαθιά για μια κλιμάκωση των διαμαρτυριών σε μορφές αναρχικής, ανεξέλεγκτης βίας. Κάθε μεγάλη διαδήλωση ή εκστρατεία που ξεκινά τα τελευταία δέκα χρόνια- και που έχω δει- γίνεται όλο και πιο ακραία. Το επίπεδο αποξένωσης που βιώνουν οι νέοι αυξάνεται μαζικά- έχουν χάσει την πίστη τους σε όλους, έχουν σχεδόν πάψει να εμπιστεύονται τις μεγάλες διεθνείς ΜΗ.ΚΥ.Ο. Θα έλεγα ότι έχουμε ένα λογικό επίπεδο υποστήριξης από νέους ανθρώπους ως Greenpeace γιατί οργανώνουμε αυτές τις πιο ριζοσπαστικές δράσεις που οι άνθρωποι θεωρούν πιο αμφιλεγόμενες.


Η αλλαγή δεν θα προκύψει μόνο μέσα από τη συζήτηση. Εάν δεν έχουμε ένα ισχυρό στοιχείο ειρηνικών προσπαθειών τότε η διαμαρτυρία κινδυνεύει να γίνει διέξοδος για τον θυμό που οι άνθρωποι νιώθουν εναντίον του συστήματος. Για να το περιγράψω σύντομα, οι επιλογές δράσης που έχουν οι άνθρωποι είναι τρεις. Στο ένα άκρο, είναι να μιλούν, να συμμετέχουν, να στέλνουν επιστολές με αιτήματα και τα λοιπά. Στο μέσο, είναι η ανυπακοή των πολιτών. Και στο άλλο άκρο είναι η βία. Είναι καίριο σήμερα να προσπαθούμε να κρατάμε τον κόσμο μακριά από τη βίαιη διαματυρία- όπως προκύπτει από την εμπειρία μου, στη Νότια Αφρική πληρώνουμε ακόμη το τίμημα για τη βία στη μάχη για την ανεξαρτησία.


Π.Χ.: Σε σχέση με την αναφορά σας για την κινητοποίηση των πολιτών έξω από τις αίθουσες των επίσημων συναντήσεων, μια από τις κριτικές εναντίον γνωστών ΜΗ.ΚΥ.Ο παγκόσμιας εμβέλειας είναι ότι για να την αποκτήσουν έχουν πληρώσει το τίμημα να είναι όλο και πιο αποστασιοποιημένες από τις τοπικές κοινότητες και τους τοπικούς αγώνες στον κόσμο. Υποστηρίζουν είναι ότι αυτές οι ΜΗ.ΚΥ.Ο πρέπει να επανασυνδεθούν με τοπικές μορφές ακτιβισμού.


Kumi Naidoo: Ένα δημοφιλές σύνθημα στη δεκαετία του 1980 ήταν: ʺ Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικάʺ. Σήμαινε ότι ανεξάρτητα από αυτό που προσπαθείς να αντιμετωπίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να καταλάβεις πώς ο παγκόσμιος λόγος, οι παγκόσμιες διαδικασίες, οι παγκόσμιες πολιτικές, μπορούν να επιδράσουν σε αυτό που μπορείς να κάνεις σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, μια από τις ειρωνείες σ’ αυτή την ιστορική στιγμή, ειδικά μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, είναι ότι η πραγματική εξουσία περνάει σήμερα από το εθνικό στο παγκόσμιο επίπεδο. Κι αυτό ισχύει για χώρες σαν τη δική μου, τη Νότια Αφρική, ή τα διάδοχα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ή τις δημοκρατίες στην Αφρική ή τη Λατινική Αμερική που διαδέχθηκαν στρατιωτικές δικτατορίες. Ακόμη κι αν έχεις μια πολύ ικανή, δεσμευμένη, αποτελεσματική, ευφυή εθνική ηγεσία, ακόμη κι αν αυτή κάνει ό, τι καλύτερο μπορεί, ακολουθεί όλους τους κανόνες. Δεν έχει την εξουσία να αλλάξει, για παράδειγμα, την εμπορική ατζέντα, γιατί η Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου καθορίζει τους παγκόσμιους εμπορικούς κανόνες. Δεν έχει την εξουσία να καταπολεμήσει το HIV-AIDS γιατί η μάχη αυτή απαιτεί τη χρήση σωτήριων φαρμακευτικών ουσιών που την ευρεσιτεχνία τους έχουν οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες που δεν έδειξαν το είδος της ανθρωπιάς που ελπίζαμε ότι θα δείξουν, τουλάχιστον σε γρήγορη και βαθιά κλίμακα. Το καλύτερο παράδειγμα είναι φυσικά το περιβάλλον. Καμιά χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Για παράδειγμα, η Νορβηγία κατάφερε να μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα από 40% σε 20%- αλλά ακόμη κι αν πετύχαινε μια μείωση της τάξης του 100% δεν θα ήταν αρκετή χωρίς τη συνεργασία και το συντονισμό με τα άλλα κράτη.


Ωστόσο, η ερώτησή σας είναι πολύ σημαντική καθώς αυτό που είδα, ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια, είναι ότι η ενέργεια των πολιτών έχει μετατοπιστεί προς το πάνω ή προς τα κάτω σε σχέση με το εθνικό επίπεδο. Σε μεγάλο βαθμό, οι περισσότεροι άνθρπωοι μοιάζουν να έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην εθνική πολιτική σφαίρα. Μπορεί να πουν ʺεντάξει, αυτά τα ζητήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε παγκόσμιο επίπεδοʺ, όπως μπορώ να φανταστώ έναν Έλληνα ακτιβιστή να λέει ʺο καημένος ο κ. Παπανδρέου, δεν μπορεί να ελέγξει την κατάσταση…είναι θέμα του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσηςʺ. Είναι υπερεθνικοί θεσμοί και κάποιοι άνθρωποι μπορούν να πουν: ʺΑς στοχεύσουμε στην πίεση στην Ε.Ε., τον ΟΗΕ και τα λοιπάʺ. Είναι μια κατανοητή αντίδραση κι αυτό το είδος αντίδρασης έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Αυτό που είδα επίσης να συμβαίνει πιο πρόσφατα είναι μια διαφορετική προσέγγιση από ανθρώπους που λένε: ʺ Ας αφήσουμε το εθνικό, ας αφήσουμε το παγκόσμιο επίπεδο, ας κάνουμε κάτι πιο μετρήσιμο σε τοπικό επίπεδο, που μπορεί να έχει πραγματικό αποτέλεσμαʺ. Είναι μια στάση που πρεσβεύει: ʺ Θα ήθελα όλος ο κόσμος να στραφεί στην ανανεώσιμη ενέργεια, αλλά αν δεν μπορώ να το πετύχω, ας δω ποιες είναι οι ηλιακές δυνατότητες στην κοινότητά μου, ας επενδύσουμε ό, τι μπορούμε και αν βελτιώσουμε τις ζωές 5.000 ανθρώπων στην τοπική μας κοινότητα, αυτό είναι το πεδίο ελέγχου μαςʺ.


Ακόμη κι αν ξέρω ότι το παγκόσμιο και το εθνικό και οι κανόνες που θέτουν μπορούν να εμποδίσουν αυτό που μπορώ να κάνω, αλλά αυτό ξεπερνά το πεδίο ελέγχου μου. Επομένως, πιστεύω βαθύτατα ότι δεν έχουμε την επιλογή να πούμε ότι θα χειριστούμε τα τοπικά ή τα εθνικά ή τα περιφερειακά ή τα παγκόσμια ζητήματα. Η πολιτική έχει γίνει πιο σύνθετη, η αλλαγή έχει γίνει επίσης πιο σύνθετη, όλες οι οργανώσεις που εμπλέκονται στη διακυβέρνηση είναι σημαντικές, από το τοπικό έως το παγκόσμιο επίπεδο. Νομίζω ότι σε αυτό το στάδιο πρέπει να συμμετέχουμε ταυτόχρονα σε όλα τα επίπεδα. Η στρατηγική πρόκληση για μας είναι πόσο χρόνο, ενέργεια και πόρους θα επενδύσουμε στο τοπικό, το εθνικό, το περιφερειακό και το παγκόσμιο επίπεδο αντίστοιχα. Ο τρόπος που απαντάμε σε αυτή την ερώτηση ποικίλλει ανάλογα με το διαφορετικό πλαίσιο.

Αφιέρωμα: συνεντεύξεις για την κρίση
Ετικέτες: Greenpeace , Kumi Naidoo , ακτιβισμός , κοινωνία πολιτών , κοινωνική δικαιοσύνη , οικονομική κρίση

0 σχόλια »

σχολίασε

όνομα *

email * (not published)

Website